Ik heb me vaak afgevraagd wat de juiste houding is van mijn bekken. Nu hoef ik het niet meer te vragen, want ik kan het voelen.

Truusje

Sinds december 2016 ben ik afgestudeerd als docent Alexandertechniek bij het Awareness Teaching Center Nijmegen. Dit was een zeer intensief traject, en ik ben mijn leraren Ron Murdock en Nadia Kevan dankbaar voor de liefdevolle en wijze manier waarop zij hun decennia aan ervaring hebben gedeeld.

Alexandertechniek is moeilijk in een hokje te stoppen. En dat is goed, want volgens mij geldt dit voor alle dingen die werkelijk levend zijn.

Michael J. Gelb schrijft hierover: ‘The Alexander Technique eludes precise definition because it involves a new experience – the experience of gradually freeing oneself from the domination of fixed habits.’

Eigenlijk kun je het beste je ogen gebruiken. Kijk eens naar deze danseressen. Je ziet heel duidelijk hoe de ene danseres vrij is in haar lichaam, ze drukt plezier uit en gemak. De andere danseres is haar natuurlijke balans kwijt en je kunt zien hoe hard ze daardoor moet werken en tóch haar doel voorbijschiet…

En dan nog een kleine poging met woorden…:

Wat? Bij Alexandertechniek krijg je les in beweging. Hierin leer je terug te keren naar de balans en veerkracht die de mens van nature bezit. Voordelen: meer stabiliteit, meer spontaniteit en meer soepelheid. Vergelijkbaar met Feldenkraiz, haptonomie en mindfulness.

Voor wie? Iedereen die beperkingen opmerkt in zijn of haar manier van bewegen. Dat kan zich uiten in pijnklachten (bv. rug, nek, schouders, RSI) maar ook in belemmeringen bij het vrij ademen, of het soepel leren bespelen van een muziekinstrument.

Benieuwd? Maak een afspraak voor proefles.

Foto: onbekend.

Hier kun je luisteren naar mijn muziek.

Ik heb een voorliefde voor muziek met een verhaal: theaterliedjes, Franse chansons, klassieke liederen. Mijn liefde voor literatuur komt ook terug in mijn eigen werk. Al vele jaren schrijf ik liedjes op bestaande poëzie.

Momenteel werk ik aan een programma samen met pianiste Isabelle van Dooren. We schrijven nieuwe liedjes rondom het thema ‘Maskers’. Verder werk ik met veel plezier samen met pianist/dirigent/componist Henning Schmidt.

Andere recente liedjes kun je hieronder beluisteren. In opdracht van de Utrechtse dichteres Hanneke van Eijken schreef ik muziek bij gedichten uit haar nieuwste bundel ‘Kozijnen van krijt’ (2018).

Brussel en Alle lichten uit. Tekst: Hanneke van Eijken; muziek & zang: Jo-Anne Vissers; opnames & piano: Ward Henselmans.

Foto: Martje Keetman

 

Twee keer per jaar organiseer ik voor mijn leerlingen een huiskamerconcert. In onze huiskamer heet ik je dan van harte welkom om te laten horen waaraan jij hebt gewerkt. Je mag publiek uitnodigen en achteraf is er gelegenheid om na te praten met een lekker drankje erbij.

De sfeer is ontspannen en gezellig. Het is voedend andere leerlingen te ontmoeten en te horen zingen. En natuurlijk is het een goede stok achter de deur: je leert in een korte tijd  veel, omdat je een duidelijk doel voor ogen hebt.

Foto: Johan Aanen

Vogels zingen zonder zich zorgen te maken. Zonder na te denken, zonder hun best te doen. Gewoon, omdat ze nu eenmaal zingen. Is dat niet prachtig? En het wordt nog mooier: een nachtegaal zingt zoals een nachtegaal zingt, en een kraai zoals een kraai. En dat is precies goed.

Het leuke is dat het voor ons ook veel fijner wordt om te zingen wanneer wij dit recept overnemen. We gaan ons er vrijer door voelen. De stem pikt dit meteen op, het is namelijk een heel gevoelig instrument. Je zang wordt soepeler en wint aan expressie.

Iedereen is welkom in mijn zangpraktijk: nachtegalen en kraaien!

Alexandertechniek (AT) is een bewegingsleer die het natuurlijke evenwicht van het lichaam (natural poise*) herstelt.

Dit evenwicht kan in de loop der jaren door lichamelijke en mentale stress verstoord raken. Als je lichaam uit balans is moet je allerlei spieren aanspannen om toch een schijn van balans te creëren. En vaak hebben we dat niet eens door: het is een gewoonte geworden.

(Pdf voor meer leesgemak: Blog over Alexandertechniek.)

3 x Gewoontedieren

I. Wij zijn allemaal gewoontedieren. En dat is maar goed ook, want dat is meestal verdraaid handig. Stel je eens even voor dat we bij elke handeling na moesten denken. We zouden niets gedaan krijgen!

II. Toch zijn er ook talloze gewoontes waar we níet zo blij mee zijn. Voor je het zelfs maar door hebt, zit het chocolaatje alweer in je mond. Of ben je ineens wéér je e-mail aan het checken, terwijl je je nog zo had voorgenomen dat 1 keer per dag genoeg is. Of pak je voor de honderdste keer die dag je mobiel om… Tja, waarvoor eigenlijk?

Het valt niet mee om dit soort gewoontes de baas te worden. Ze draaien op de automatische piloot: pas als ze in volle gang zijn, worden we ons ervan bewust. En zie ze dan nog maar eens te stoppen!

III. Als het al moeilijk is om slechte gewoontes af te leren waarvan we ons bewust zijn… hoe moet dat dan met belemmerende gewoontes waarvan we niet weten dat we ze hebben? Bijvoorbeeld in de manier waarop we lopen, gaan staan of gaan zitten?

Dit is precies waar de Alexandertechniek van pas komt!

Niet doen, maar laten

Alexandertechniek onderscheidt zich van andere methodes in dat het niet uitgaat van wat je moet doen, maar van wat je kunt laten. Het leert je om niet in de weg te staan van het natuurlijk functioneren van je lichaam. Je hoeft dus niet te weten wat je moet doen – je lichaam weet het zelf veel beter. F.M. Alexander zei: “You don’t have to do anything. All you have to do is to stop the wrong thing from taking place and the thing you want to happen will take place because you are perfectly made.” In plaats van nog méér te doen, leer je om patronen los te laten.

Loslaten… hoe doe je dat? Door te leren niet volautomatisch op prikkels te reageren – we noemen dit inhibitie. Je geeft jezelf ruimte en tijd.

Door onszelf ruimte en tijd te geven kunnen de natuurlijke reflexen in ons lichaam weer beter gaan functioneren. We staan niet langer in de weg ervan omdat we niet meer proberen te beheersen wat we niet hoeven te beheersen. Een voorbeeld hiervan is ademen. We hoeven de adem niet te ’doen’. Als we zorgen dat er geen onnodige spierspanning is en het lichaam komt in balans dan treden de natuurlijke reflexen weer in werking. Ademen is een reflex, geen actie. En dat geeft lucht!

Alexandertechniek en zang

Alexandertechniek is geen zangmethode. Toch zweren veel zangers erbij. Waarom?

1. F.M. Alexander: ”… you are perfectly made.” Dit is een zeer bekrachtigend uitgangspunt. Alles wat je nodig hebt om te zingen is al aanwezig.
2. Voor een zanger is zijn lichaam zijn instrument. De Alexandertechniek zorgt ervoor dat het instrument weer op een natuurlijke manier kan werken. M.a.w.: het leert je om te werken met je hele instrument. Door de effecten van disbalans weg te nemen, ontsluit je een groot gedeelte van je natuurlijke vermogen om te zingen. Veel populaire zangmethodes besteden nauwelijks aandacht aan het geheel, maar gaan in plaats daarvan uit van losse onderdelen en het beheersen daarvan. Dit kan soms een goede omschrijving opleveren van details. Echter: losse onderdelen helpen je niet om te zingen –  ze kunnen niet functioneren als het geheel niet functioneert.
3. Disbalans in het lichaam levert overtollige spierspanning op. Om al die spieren aangespannen te houden heb je heel veel energie nodig. En energie die je gebruikt voor overtollige spierspanning is niet beschikbaar voor expressie. Alexandertechniek helpt je om de natuurlijke veerkracht van het lichaam optimaal te benutten. De energie komt weer vrij. Zo ontstaat er ruimte voor oorspronkelijkheid, creativiteit, en vreugdevolle expressie.

• In het Nederlands hebben we geen goede vertaling voor het Engelse ’poise’. Ik gebruik evenwicht, maar het betreft tevens veerkracht, balans, zelfverzekerdheid, gereed zijn. Een voorbeeld: ”The animal was poised ready to leap.”

Met dank aan: Ron Murdock & Nadia Kevan – www.atcn.eu

 

ZINGmagazine wilde meer weten over Alexandertechniek en zang. Ze kwamen langs voor een interview en een proefles. Wat een mooie kans om meer aandacht te vragen voor deze krachtige techniek! Ik zet het artikel hieronder.

Foto’s zangstudio en Jo-Anne: Martje Keetman

“Vervuld raken van arbeidsvreugde treedt dan op, wanneer men lang genoeg rustig is gebleven om het ware universum en niet slechts de eigen verschaalde opinies daarover, te horen en te voelen.” – Robert Pirsig in Zen en de kunst van het motoronderhoud.

Deze prachtige zin las ik in ‘Zen en de kunst van het motoronderhoud’ van Robert Pirsig.

(Pdf voor meer leesgemak: Infoblog over tijd nemen)

Laten we eens inzoomen op de woorden vervuld raken. Iedereen kent wel die momenten waarop alles vanzelf lijkt te gaan. Waarop wat je doet energiek, efficiënt én vol leven is. Alsof je het niet zelf doet, maar er iets door jou heen werkt. Flow, inspiratie, de geest krijgen…

Ik denk dat Robert Pirsig ons in het bovenstaande citaat een belangrijke vingerwijzing geeft over hoe we daar kunnen komen. Hij nodigt ons uit om onszelf de tijd te geven, zodat we méér kunnen horen dan alleen de oude vertrouwde gedachtestroom die ons voortdurend vergezelt. Laten we twee aspecten hiervan eens nader bekijken.

Je instrument voelen

Ten eerste is het vaak nodig om onszelf wakker te schudden uit ons ‘denkhoofd’. Voor zangers is hun lichaam hun instrument (…daar hoort je hoofd dus ook bij – je lichaam begint niet bij je nek). Net zoals een saxofonist zijn saxofoon erbij pakt om muziek te gaan maken, moet een zanger zijn lichaam ‘erbij pakken’. Je maakt contact met je instrument door het te voelen. En dat kost tijd: om vanuit ons hoofd alle andere uithoeken van ons lichaam daadwerkelijk te voelen. Ik onderstreep daadwerkelijk omdat ik al te vaak zie dat mensen hier een short-cut willen nemen. Ze dénken dan alleen aan voelen, zonder echt in hun lichaam af te dalen. Voelen kost meer tijd – en die tijd mag je jezelf absoluut gunnen.

Buiten de tijd stappen

Het tweede aspect dat ik wil benoemen heeft te maken met verwachtingen en onze omgang daarmee. Ga eens na: heb jíj verschaalde opinies over jouw kunnen als zanger? Je bent niet de enige! We denken precies te weten wat we wel (en vooral niet!) kunnen. Vervolgens proberen we vanuit dat – veelal vastgeroeste – denkbeeld nieuwe dingen te leren. Maar hoe kunnen we iets nieuws leren als onze gedachten al vooruitlopen op het gewenste dan wel gevreesde resultaat? Dat is een recept voor mislukking. Een belangrijk ingrediënt* om wél iets nieuws te kunnen laten gebeuren is – je raadt het al – tijd. En in dit geval bedoel ik dan onze omgang met tijd: ik denk niet aan het resultaat van mijn inspanningen, maar aan mijn inspanningen zelf. Ik houd me niet bezig met mijn hoop of mijn angst, niet met wat er dadelijk – wellicht – gaat gebeuren. Ik hoef alleen maar nieuwsgierig te zijn naar wat zich nú voordoet. Dan stap je als het ware ‘buiten de tijd’. Je geeft jezelf de ruimte om werkelijk onderzoekend te zijn, zonder je te fixeren op resultaat. Zoals een wetenschapper die geen rekening hoeft te houden met een deadline of budget.

Inspiratie

Pirsig gaat nog een flinke stap verder: hij spreekt over het ware universum. Poeh… Hoe komen we ergens waar we ons geen voorstelling van kunnen maken? Anders gezegd: hoe laat je iets dat groter is dan jijzelf door jou spreken? Inspiratie, hoe definieer je dat? Ik zou het voorzichtig willen proberen:

Inspiratie is iets wat ik kan toelaten als ik zelf niet langer in de weg sta.

Hoe laat je dat toe? Pirsig wijst niet alleen op het belang van het nemen van tijd. Hij noemt  daarnaast twee zintuigen: het voelen en horen. Staan onze zintuigen in zekere zin ook niet buiten de tijd? Geen toekomst, geen verleden – alleen dít moment. Met andere woorden: niet fixeren op een eindresultaat, niet blijven kleven aan kleine ‘onvolkomenheden’ – dan staan we veel minder in de weg. Misschien krijgen we de geest wel!

Lees de zin bovenaan deze blog nou nog eens, en vervang in gedachten het woord ‘arbeidsvreugde’ eens door ‘zang’.

 

Veel plezier! 🙂

 

*Een ander ingrediënt bespreek ik in de blog ‘I see at last that if I don’t breathe, I breathe.’ Voorzet: maar stel je nu eens voor dat je helemaal niets nieuws hoeft te leren? Dat alles al in jou aanwezig is om vrij te kunnen zingen? Ik denk dat dit waar is.

 

Foto: Martje Keetman